قول سدید

آبروی انسان مایه حیات شخصیت او است. انسان مومن نزد خداوند منزلت ویژه‌ای دارد تا آنجا که می‌فرماید: “ان الله یدافع عن الذین آمنوا”. پس کسی که خداوند مدافع اوست، چگونه انسان به خود جرات می‌دهد که پرده‌اش را بدرد، و رازش را فاش کند یا عیبش را آشکار سازد، و یا بی‌دلیل به او تهمت وارد نموده، آبروی او را بریزد. رسول خدا (ص) در بخشی از خطبه خود در حجه الوداع در بیان اهمیت جان و آبرو چنین می‌فرمایند: “مردم! چنان که این روز (ایام حج) و این شهر (مکه) محترم است، خون و آبروی شما هم محترم است. حق ریختن خون و بردن آبروی یکدیگر را ندارید، تا آن گاه که به دیدار خدا نایل گردید”(1.) بنابراین همان طور که هتک آبروی مومن مذموم و قبیح است، دفاع از آبروی او نیز پسندیده و دارای اجر و پاداش است. پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: “هر که در غیاب برادرش از آبروی وی دفاع نماید، بر خداست که او را از جهنم حفظ کند”(2)، همچنین می‌فرماید: “هر که از ریختن آبروی برادر مومنش جلوگیری کند، خدا چهره وی را از آتش بازدارد”(3.)
یکی از دستورات زیبا و عملی دین اسلام برای حفظ حرمت مومن، آن است که انسان کار برادر مومنش را به نیکوترین وجه حمل نماید، مگر آنکه به خلاف آن یقین حاصل شود. بنابراین تا زمانی که فرد می‌تواند کار انسان مومن را حمل به خیر کند، حق ندارد نسبت به او سوء‌ظن ببرد، یعنی تا جایی که امکان دارد می‌بایست بر خطاها و سهوهای برادر مومن سرپوش گذاشت و آن را به وجه احسن حمل کرد. فرض کنید شخصی از کنار دوستش عبور می‌کند و بر او سلام می‌کند و جوابی نمی‌شنود. می‌توان چنین تصور نمود که طرف از روی تکبر و یا کینه، از جواب سلام خودداری نموده است. روشن است که این، بدبینانه‌ترین نگاه است. همچنین می‌توان چنین فرض کرد که او در حال تفکر بوده و صدای سلام را نشنیده است و یا جواب سلام را داده و من نشنیده‌ام. بدیهی است که این نگاه شخص را از سوء ظن به برادر مومنش باز می‌دارد. این دستورالعمل در روابط اجتماعی بین دوستان و حتی روابط خانوادگی بین زن و شوهر و... بسیار کارساز است و از بسیاری اختلافات و بداخلاقی‌ها جلوگیری می‌کند.
نکته دیگر اینکه، انسان علاوه بر تلاش برای حفظ آبرو و حرمت دیگران، باید مراقب باشد عملی انجام ندهد تا کرامت و ارزش وی نزد دیگران مخدوش شود. از امیرالمومنین علی (ع) روایت شده است: “آبروی تو بر جبین تو بسته است و خواهش، آن را قطره قطره می‌چکاند، پس بنگر که آن را نزد چه کسی فرو می‌چکانی”(4.) منقول است: “مردی از مسلمانان مدینه به شخصی بدهکار شد و نتوانست قرض خود را ادا کند، از طرفی طلبکار اصرار داشت که او قرضش را بپردازد، آن مرد برای چاره‌جویی به حضور امام حسین(ع) آمد. هنوز سخنی نگفته بود که حضرت دریافت او برای حاجتی آمده است. برای اینکه آبروی او حفظ شود، به او فرمود: “آبروی خود را از درخواست مستقیم نگهدار، نیاز خود را در نامه‌‌ای بنویس که به خواست خدا آنچه تو را شاد کند، به تو خواهم داد”(5.) محتشم کاشانی زیبا سروده است:
آبی است آبرو که نیاید به جوی باز
از تشنگی بمیر و مریز آبروی خویش
حفظ آبرو به قدری دارای ارزش و اهمیت است که رسول خدا (ص) فرمود: “به عوض چیزی که انسان آبروی خویش بدان محفوظ دارد، برای او صدقه‌ای نویسند”(6.) امام کاظم(ع) نیز فرمودند: “از همه مردم بلند مرتبه‌تر کسی است که اگر تمام دنیا را یک طرف بگذارند، او خودش و عزت نفسش را بر تمام دنیا مقدم می‌دارد”(7.) از امام صادق (ع) روایت شده است: “همانا خداوند هر امری را به مومن تفویض کرده، اما ذلیل کردن خود را به او اجازه نداده است”(8.) بنابراین پیروان قرآن باید همواره مراقب عزت خویش و عزت برادران ایمانی خود باشند، نه قدمی بردارند که مایه ذلت خودشان شود و نه به آبروی برادران دینی خود آسیب رسانند.
پی‌نوشتها در دفتر روزنامه موجود است.

روزنامه رسالت، سال بیست و چهارم - شماره6675، ص.6
فایل پی دی اف

کلمات کلیدی : یادداشتها