قول سدید

یکی از یاران امام جعفر صادق(ع) خدمت ایشان عرض کرد: «جعلت فداک اخبرنی عن هذا الامرن نتظر متی هو؟ فدایت شوم مرا از امری که انتظار می کشیدم آگاه فرما که چه هنگام است؟ امام صادق(ع)فرمود:«یامهزم کذب الوقاتون وهلک المستعجلون و نجا مسلمون» (الکافی، ج1.ص.368)
روایاتی با این مضمون که»هر کس برای ظهور وقت تعیین می کند او را تکذیب کنید» بسیار است.(1)
اما در کنار این روایات سخنان دیگری نیز از معصومین(علیهم السلام) رسیده است که در آنها ایام خاصی همچو جمعه عاشورا عید نوروز و ... را روز ظهور حضرت ولی عصر معرفی کرده اند!(2) وجه جمع اینگونه روایات چگونه است؟
در بررسی سندی و رجالی بسیاری از احادیث این چنینی مشکل وجود دارد اما جدای از این مسئله و نادیده گرفتن آن میتوان این احادیث را اینطور معنا نمودکه برخی اوقات آمادگی بیشتری را برای این امر داشته باشند. در واقع اینها را نباید به توقیت و حصر حمل کرد چرا که به نظر اطلاق روایاتی همچون «کذبت الوقاتون» آن را رد می کند. اما در مورد روز جمعه روایات از سندیت بهتری برخوردار هستند.(3) اما آنها را هم باید حمل بر احادیث قبل نمود و این باوری که در میان بسیاری از عامه مردم ایجاد شده است که حضرت جمعه تشریف می آورند را باید این گونه توضیح داد که اولا هریک از روزهای هفته متعلق به یک یا چند تن از معصومین است چنانچه شنبه متعلق به حضرت رسول(ص) و یکشنبه متعلق به حضرت علی و صدیقه طاهره(س) تا روز پنج شنبه که متعلق به حضرت امام حسن عسگری است. و روز جمعه متعلق به حضرت مهدی(ع) است و به نام ایشان نامگذاری شده است. (مفاتیح الجنان)
ثانیا چنانچه گذشت در این روز باید توجه و آمادگی بیشتری برای درک حضرت و ظهور ایشان در منتظرین بوجود بیاید.
ثالثا روایات صحیحه دیگری امر ظهور را بغته و فجئه(4) یعنی ناگهانی عنوان کرده اند که هیچ کس جز خدا از آن آگاهی ندارد و تنها به دست خداست.
با این توضیحات روز جمعه یک احتمال و ظن قوی است و باز هم نمی توان فطعی گفت که روز جمعه روز ظهور حضرت ولیعصر خواهد بود.
البته این را هم باید توجه داشت که بین علائم و شرایط ظهور که در روایات به آنها اشاره شده و امر توقیت می بایست تفاوت قائل شد.
در زمان ائمه عده ای بودند که یا خود یا به خودشان نسبت مهدویت می دادند و یا آنکه برخی دیگر آنها را به این امر منسوب می کردند مانند محمد بن حنیفه که مریدان وی او را به عنوان مهدی موعود می نامیدند بعد از اینگونه پدیده ها ائمه اطهار بخصوص امام باقر و امام صادق (علیهما سلام) برای جلوگیری از این آسیب در میان شیعیان علائم و شرایطی برای ظهور تعیین کردند. مثلا خروج سفیانی خروج یمانی و ... که این امر با تعیین وقت تفاوت دارد. در واقع این بدین معناست که تا این شرایط و علائم محقق نشود امر ظهور اتفاق نمی افتد. بسیاری از اینها در دوران حکومت عباسی هم بوده است. و در زمان ما عینی تر شده است با این حال وقت ظهور را نمی توان دقیق اعلام کرد. در واقع منتظر ظهور باید آن به آن و لحظه به لحظه انتظار ظهور حضرت و سربازی در رکاب ایشان را داشته باشد. نه آنکه فقط جمعه جمعه انتظار بکشد و روزهای دیگر هفته را دست روی دست بگذارد و با خیال راحت بنشیند تا جمعه فرا رسد و مطمئن باشد که این ایام هرگز حضرت ظهور نخواهد کرد!
همانگونه که در ادعیه می خوانیم ظهور برای مومنین امر ظهور قریب و نزدیک است و نراه قریبا (دعای عهد) کلمح البصر او هو اقرب (دعای فرج). از این روست هنگامی از آیت الله بهجت درباره ظهور حضرت سوال می شود ایشان پاسخ می دهند به پیرمردان بگویید منتظر باشند نه به جوانان! به این معنا که هیچ زمانی نباید از ظهور ناامید بود و متظر عاشق هر روز و هر دقیقه منتظر شنیدن بانگ انا بقیه الله است و طاقت و تحمل زندگی بدون امام زمانش را ندارد و از این رو می کوشد خود را هر لحظه آماده نگه دارد. در روایتی از امام سجاد نقل است منتظرین حجت در هر عصر از جمله بهترینها هستند و این گونه انتظار فعال است که خوار چشم دشمنان می شود و الا انتظاری که روزی یک هفته و در ساعتی خاص باشد به انفعال منجر می شود!
ــــــــــــــــــ
پی نوشتها:

1-بعنوان نمونه ن.ک شیخ توسی-الغیبه-قم-موسسه معارف اسلامی-ص291 و الکافی ج1-ص368

2-ن.ک شیخ توسی-تهذیب الاحکام-دارالکتب الاسلامیه-تهران ج4ص300 و ص343

3--قال الصادق(ع): یخرج قائمنا اهل البیت یوم الجمعه-شیخ صدق-خصال-جامعه مدرسین قم-ج2-ص394

4-صدوق-محمدبنعل-کمال الدین و تمام النعمه-دارالکتب الاسلامیه-ج2ص372نعمانی-الغیبه-مک الصدوق-تهران-ص1363

منبع:ماهنامه هیات شماره 43

صبح صادق، ش.391، ص.6

کلمات کلیدی : یادداشتها