قول سدید

اولین نبرد جدی مسلمین -غزوه بدر- در 17 رمضان سال دوم هجری به وقوع پیوست و از آن جهت که نخستین آزمون جدی سپاه اسلام بود در سرنوشت و مسیر آینده اسلام نقش بسزایی داشت.
در این پیکار نابرابر تعداد سپاه مسلمین یک سوم سپاه مقابل و از لحاظ استعداد و سلاح در نسبت با دشمن صفر بودند، اما با این حال در آخر کار، مسلمین بودند که غالب شدند. این پیروزی قاطع در شرایط خاص و با یاری خداوند و امدادهای غیبی به وقوع پیوست.
در «مجمع البیان» آمده است: بنا بر وحی جبرئیل، رسول خدا(ص) یک مشت سنگ ریزه به طرف مشرکان پاشید و گفت: «شاهت الوجوه»؛ زشت باد این روی ها. هیچ مشرکی نماند، مگر اینکه از آن مشت خاک ذره ای به حلق، بینی و چشمش فرو رفت و مومنین حمله آورده و آنها را کشتند و اسیر کردند!به این ترتیب، قدرت تکیه و توکل بر خدا به خوبی نمایان شد و جنگ بدر آنچنان که بیان شده است با نصرت الهی برای مسلمین همراه گشت.
لذا بدر با شرایط ویژه خود به نفع مسلمین خاتمه یافت، اما آیا این شرایط می تواند استمرار یابد؟ اگر پاسخ به این سوال مثبت است برای ماندن در شرایط بدر چه باید کرد؟ این پرسش از این جهت اهمیت دارد که به فرموده امام خامنه ای، نظام اسلامی امروز در شرایطی شبیه شرایط بدر قرار دارد و به لطف و امداد الهی بر دشمنان خود غلبه خواهد کرد. (19/10/1390)
برای پاسخ به پرسش های فوق الذکر، قرآن اشارات و توصیه های لطیفی را بیان فرموده است.
1- وجود رهبر الهی
در روایات است که حضرت رسول(ص) زمانی که خواب آرامش بخشی از سوی خداوند بر مسلمین مستولی شده بود، تا صبح بیدار بود و به درگاه خداوند انابه و طلب استمداد می کرد. همچنین ایشان در خطبه ای که برای سپاه ایراد فرمودند انگیزه و توان مضاعفی را به نیروهای اسلام تزریق کردند. پیامبر(ص)، با این کار خود توانست این باور را به سپاه منتقل کند که هیچ نیرویی توان مقاومت در مقابل اراده الهی را ندارد. این جنگ علاوه بر تقدیر الهی، تدبیر رسول خدا(ص) را نیز به همراه داشت و هرگاه رهبری الهی در میان مسلمین باشد توکل او به خداوند، قدرت دشمن را در پیش چشمان او پوشالی و پوچ می گرداند و این امر به پیروان و سپاه او نیز منتقل خواهد شد. چه بسا امروز مومنانی در سراسر عالم مشاهده می شوند که به دلیل نبودن هدایت و رهبری الهی در میان آنها تلاش های آنها ثمر چندانی ندارد.
2- تقوای الهی
خداوند متعال چنانچه اشاره شد به نصرت خویش در غزوه بدر اشاره کرده و سریعاً می فرماید «فاتقواالله» تا اعلام کند نصرت الهی تا هنگامی ادامه دارد که تقوا و خداترسی در میان مسلمین وجود داشته باشد.
در آیات 45 تا 47 سوره انفال شش توصیه دیگر ذکر شده که در جنگ بدر موجب پیروزی مسلمانان شد که اگر مسلمانان در سایر مبارزات و جهادها آنها را رعایت کنند، پیروزی از آن آنها است.
3- ثبات قدم
علامه طباطبایی در «المیزان» ثبات را اعم از صبر می داند و می نویسد: «جمله «فاثبتوا» امر مطلق ایستادگی در برابر دشمن و فرار نکردن است.» به گفته آیت الله مصباح؛ «افرادی هستند که با وجود اینکه ایمان آوردند، عهد و پیمان های شان را فراموش می کنند و گاهی رفتارهایی شبیه رفتار دشمنان از خود بروز می دهند و گاهی ضربه هایی به اسلام و انقلاب می زنند که دشمنان نیز قادر به انجام آن نیستند و آن، زمانی است که برخی احکام با منافع شان اصطکاک پیدا کند...»
4- یاد فراوان خدا
«و اذکروا الله کثیراً» امام خامنه ای در این رابطه فرمایش جامعی دارند: «اگر بخواهیم دل- که جایگاه خداست...- سالم و پاکیزه بماند، مدافعی لازم است؛ این مدافع «ذکر» است. ذکر نمی گذارد که دل دستخوش تهاجم بی امان هوس های گوناگون شود و از دست برود. ...» در همین رابطه روایتی ... می فرمایند: «الذاکر فی الغافلین کالمقاتل فی الفارین... ذاکر در میان جمع غافل مثل سرباز رزمنده ایستادگی کننده است در میان کسانی که دارند فرار می کنند. ... ذکر شما هم دارد ایستادگی می کند؛ ... از مرز دل شما دارد دفاع می کند. ... این ذکر، دل را قرص می کند. ...دل که ثبات پیدا کرد، قدم هم ثبات پیدا می کند... این دل ماست که جسم ما را به فرار وادار می کند؛ و الا اگر دل ایستاده باشد، جسم می ایستد. در همه میدان های جنگ - نظامی، سیاسی، اقتصادی، تبلیغاتی- ذکر خدا کنید که این ذکر خدا موجب فلاح و کامیابی شماست.» (31/06/1368)
علامه طباطبایی در بیان تعلیل قید کثیر برای ذکر بیان می دارد: «در میدان های جنگ هر لحظه صحنه هایی که انسان را به دوستی زندگی فانی و شیرینی زخارف دنیوی وادار ساخته و شیطان هم با القای وسوسه خود آن را تأیید کند، تکرار می شود.»
5- صبر و استقامت
«و اصب روا ن الله مع الصاب رین» اهمیت صبر در برابر سختی ها و ناملایمات چنان روشن است که نیازی به توضیح ندارد «اما اگر امر به صبر را با جمله « ان الله مع الصابرین» تأکید فرمود برای این است که صبر قوی ترین یاور است در شداید و محکم ترین رکن است در برابر تلون در عزم و سرعت تحول در اراده.
6- دوری از غرور و غفلت
«و لا تکونوا کالذین خرجوا م ن د یار ه م بطراً و ر ئاء الناس و یصدون عن سبیل الله»
این آیه مومنین را از اینکه مانند کفار شوند نهی کرده است. در واقع فرموده است شما (مانند کفار) با خودنمایی و خودآرایی به تجملات دنیوی به سوی جنگ با دشمنان دین از دیار خود بیرون نشوید و مردم را با گفتار و کردار ناپسند خود به ترک تقوا و فرو رفتن در گناهان دعوت نکنید، که اگر چنین کنید زحمات تان بی اثر گشته و نور ایمان در دل های تان خاموش می شود و آثار ایمان از اجتماع شما رخت برمی بندد.
«در جنگ بدر، دشمنان پیغمبر(ص) عده شان و امکانات شان چندین برابر مسلمانان بود، اما مسلمانان پیروز شدند؛ چرا؟ مگر پیروزی ... به شمشیر نیست؟ نه، پیروزی به اینها نیست. پیروزی وابسته به یک اقتداری است که آن اقتدار از پول و از امکان مادی و از سلاح اتمی حاصل نمی شود؛ از اعتقاد به شهادت، ایمان به ایثار، باور به اینکه انسان وقتی ایثار می کند، دارد با خدا معامله می کند، ناشی می شود.

صبح صادق، ش.561، ص.6

کلمات کلیدی : یادداشتها