قول سدید

پی نوشتی بر بیانات آیت الله مکارم شیرازی

چندی قبل آیت الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید در جمع نمازگزاران حرم حضرت معصومه(س) فرمایشی خواستار احیای سنت حسنه سلام به رعایت تمامی جوانب اسلامی آن شد.
بخشی از فرمایشات ایشان در ذیل آمده است:
خداوند در قرآن به پیغمبران و شخصیت های بزرگی همچون نوح (صافات: 97)، ابراهیم(صافات: 109)، موسی و هارون (صافات: 21)، آل یاسین(صافات: 31)، مرسلین و ... (صافات:181) سلام می کند. سلام جایگاه والایی در قرآن و اسلام دارد و بهشتیان وقتی نزدیک درهای بهشت می شوند فرشتگان به استقبال آنها می روند و بر آنها سلام و درود می فرستند.
سلام کردن در قرآن و دین مبین اسلام از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ به گونه ای که ما در نمازهای یومیه و نیز زیارت نامه ها به پیامبر اکرم(ص)، ائمه اطهار(علیهم السلام) و بندگان صالح خدا و شهدا سلام می کنیم. سلام به قدری مهم است که اگر کسی مشغول نماز باشد و دیگری سلام کرد ، جواب سلام را دادن واجب است. سلام نوعی تقاضای سلامتی از سوی خداوند برای دیگری است و نعمتی بالاتر از سلامتی بعد از نعمت ایمان برای انسان وجود ندارد. سلام نشانه شخصیت و ادب انسان است. بعضی ها خیال می کنند سلام کردن باعث کوچکی آنها می شود. هیچ کسی بزرگ تر از پیامبر اسلام(ص) و هیچ کسی کوچک تر از کودکان نیست ولی پیامبر اسلام(ص) به کودکان سلام می کردند.
عزیزان بیایید این سنت بزرگ اسلامی را زنده کنیم و بکوشیم هرگاه وارد خانه، مغازه، مدرسه و یا سوار تاکسی می شویم، سلام کردن را فراموش نکنیم. چرا که سلام باعث محبت و سلامتی انسان و خشنودی خدا می شود. متأسفانه برخی افراد در سلام کردن به یکدیگر کوتاهی می کنند و برخی نیز لفظ سلام را درست و اسلامی به کار نمی برند. پیامبر اکرم(ص) در حدیثی تأکید می فرمایند؛ مسلمانان وقتی به هم می رسند، هم به یکدیگر سلام کرده و هم دست بدهند. در اسلام آمده که بهتر است کوچک ترها به بزرگترها و سواره ها به پیاده ها سلام کنند و کسی که وارد مجلسی می شود به حضار سلام کند؛ خلاصه آن که سلام کردن باعث سلامتی و نیز رضایت خداوند می شود.
پی نوشت: متأسفانه با آنکه در عظمت و شرافت سلام کردن بسیار شنیده ایم، امروز به سنت حسنه سلام آن گونه که شایسته یک امت اسلامی است در جامعه و رسانه ها عمل نمی شود. می دانیم سلام مستحبی است، 69 ثواب و جواب آن که واجب است، یک ثواب دارد. در قرآن کریم سفارش شده است اگر کسی به شما سلام کرد شما بهتر از او پاسخ دهید؛ «وَإِذَا حُییْتُم بِتَحِیةٍ فَحَیواْ بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدوهَا إِن اللهَ کانَ عَلَى کل شَىْءٍ حَسِیبًا»؛ هر گاه شما را تحیت و سلامی گفتند شما نیز باید به تحیت و سلامی بهتر از آن یا مانند آن پاسخ دهید که خدا به حساب هر چیزی کاملاً خواهد رسید. (نساء:86)
اینها نشان از اهمیت سلام دارد که این گونه از طرف خداوند مردم بدان ترغیب و تشویق می شوند. سلام یکی از اسامی خداوند است! «هو الله الذی لا اله الا هو الملک القدوس السلام ...» (حشر:23) سلام و سخن نیکو از کلمات بهشتیان است. سلام کلام اهل بهشت است و در بهشت سلام فضای همه جا را پر می کند از سوی خدا، از سوی بهشتیان به خدا و از سوی بهشتیان نسبت به یکدیگر «لا یسمعون فیها لغوا و لا تاثیما الا قیلا سلاما سلاما» (واقعه:25 و26) از پیامبر اکرم(ص) نقل شده: «من بدا بالکلام قبل السلام فلا تجیبوه»؛ کسی که پیش از سلام آغاز به سخن کند پاسخ او را نگویید.
از امام صادق(ع) نقل شده که خداوند می فرماید: «البخیل من یبخل بالسلام»؛ بخیل کسی است که حتی از سلام کردن بخل ورزد. امام باقر(ع): «ان الله عزوجل یحب افشاء السلام» خداوند افشای سلام را دوست دارد. منظور از افشای سلام، سلام کردن به افراد مختلف است.
اما امروز در ملاقات ها و محاورات ما بعضاً این نکته مورد غفلت واقع می شود. هنگام ورود به اماکن و محافل کمتر به هم سلام می کنیم. چه زیباست هنگامی که وارد یک مغازه، تاکسی، بانک و ... می شویم در ابتدا کلام را با سلام آغاز کنیم.
از سوی دیگر پاسخ سلام را نیز باید درست و کامل و بلکه بهتر داد، اما گاهی خلاف این مطلب مشاهده می شود. به عنوان مثال هنگامی به کسی سلام می شود، او با بیان کلمه ای مانند مخلصیم، بفرما، خسته نباشی، متشکرم و ... پاسخ سلام را می دهد و با این کار ترک واجب می کند! علاوه بر این معصیت، آثار تربیتی سلام مانند حسن معاشرت، تواضع و ... را کسب نمی کند. مع الاسف در فیلم ها و برنامه های تلویزیونی نیز این گونه است، بعضاً در برخی برنامه ها وقتی شخصی به مجری سلام می کند او با بیان «متشکرم» جواب او را می دهد... و یا در فیلم ها وقتی کسی سلام می کند یا تنها با نگاه شخص مقابل روبه رو می شود و یا تنها با تکان دادن سر پاسخ می دهند. اینها همگی در مقابل این سنت حسنه قرار دارد، از این رو مرجع تقلید از احیای سنت سلام سخن می گوید تا مردم هم خوب به هم سلام کنند و هم خوب پاسخ همدیگر را بدهند.
امروزه با توجه به وجود فناوری هایی مثل تلفن، پیامک، گفت وگوهای اینترنتی بایستی در نوع سلام و توجه به آن دقت بیشتری داشته باشیم تا بتوانیم جامعه ای همراه با دوستی و صمیمیت داشته باشیم.
از پیامبر(ص) سوال شد، «ای خیر العمل»؟ کدام عمل بهتر است، فرمود: «تطعم الطعام و تقرء السلام علی من عرفت و من لم تعرف» اطعام طعام کن و سلام به کسانی که می شناسی و نمی شناسی بنما. جا دارد این ارزش اسلامی توسط اهل منبر و تبلیغ و نیز رسانه ها مورد توجه قرار گیرد و مردم را به آن توجه دهند تا همان گونه که آیت الله مکارم توصیه کرده اند این سنت در جامعه احیا شود.
¤ برای مطالعه بیشتر نگاه کنید بر مقاله نقش تربیتی سلام در قرآن و روایات اثر فاطمه بیگ

صبح صادق، ش.517، ص.6

کلمات کلیدی : گزارش