قول سدید

1- از عواملی که می تواند در استجابت دعا نقش مهمی داشته باشد، زمان و مکان دعاست. یکی از مواقع استجابت دعا، پس از نمازهای واجب یومیه است و در روایات به این امر تأکید فراوان شده است که نماز حتی المقدور همراه با تعقیبات باشد و بیشترین تعقیبات بیان شده ادعیه ای است که از جانب معصوم(ع) به ما رسیده است. یکی دیگر از زمان هایی که دعا در آن به استجابت نزدیکتر است ماه مبارک رمضان است؛ ماهی که در آن تنفس روزه دار تسبیح و خوابش عبادت است و زمینه مناسبی برای ارتباط با معبود مهیا می شود. حال دعاهایی که در این ماه پس از نماز قرائت می شود بی شک از جمله بهترین و مهم ترین دعاهاست چرا که دو زمان از زمان های استجابت دعا را با هم دارد.

2- در روایات مکرر آمده است برای فرج مهدی ما دعا کنید تا ما اهل بیت(علیهم السلام) برای فرج و گشایش در مشکلات شما برای شما دعا کنیم. یعنی اگر کسی مشکلی دارد به جای آنکه برای رفع مشکل خود دعا کند، برای فرج غایب اهل بیت(علیهم السلام) دست به دعا بردارد و از خداوند تعجیل در ظهور حضرت قائم(عج) را بخواهد، در این صورت ائمه و امام زمان(علیهم السلام) برای رفع گرفتاری های او دعا خواهند کرد و تردید نباید داشت که اولاً ایشان به وعده خود عمل خواهند کرد و در ثانی دعای انسان کامل و امام حق نزد پروردگار بی اجابت نخواهد ماند. دلیل این امر هم شاید این باشد همه مشکلات ناشی از ستم ها و جور ظالمان است و هنگامه فرج که زمین از عدل پر می شود جایی برای این مشکلات نمی ماند!

3-یکی از ادعیه ای که سفارش شده است تعقیب هر نماز فریضه در ماه مبارک خوانده شود دعای «اللهم ادخل علی اهل القبور السرور» است. «شیخ کفعمی» در مصباح و بلدالامین و شیخ شهید در مجموعه خود از حضرت رسول(ص) نقل کرده اند که آن حضرت فرمود هر که این دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبی بخواند حق تعالی بیامرزد گناهان او را تا روز قیامت. (مفاتیح الجنان)

این دعا در ظاهر درخواست هایی مادی و دنیوی و شخصی صرف را از خداوند قادر متعال بیان می کند؛ اموری مانند ثروت برای فقرا «اللـهُم أغْنِ کـل فقِیرٍ»، سیری برای گرسنگان «اللهُم أشْبِعْ کل جائِعٍ» پوشش برای برهنگان «اللهُم اکسُ کل عُرْیانٍ» پرداخت قرض مقروضین «اللهُم اقْضِ دیْن کل مدِینٍ» و...

گرچه این دعا می تواند شامل این مضامین هم باشد، اما با نگاهی دیگر شاید بتوان این دعا را دعایی از سوی منتظران منجی عالم بشریت برای ظهور حضرتش دانست. در توضیح مطلب باید گفت بر طبق روایات بسیار در دوران ظهور حضرت حجت(عج) زمین تمام خزائن و گنج های خود را بیرون می ریزد و همه مردم از آن نعمت ها استفاده کرده و بی نیاز می شوند. «و لو قد قائمنا لانزلت السماء فطرها و لاخرجت الارض نباتها» از این رو روزی که در آن هیچ فقری و قرض و عریانی نیست روزی است که زمین پر از عدل گشته و ظالمی نباشد که به حقوق اشخاص تجاوز کرده و سبب نداری آن ها شود.

4-آنچه بدان اشاره شد را می توان در متون دینی نیز یافت. یکی دیگر از دعاهایی که در ماه مبارک رمضان خواندن آن سفارش شده است دعای پر مضمون «افتتاح» است. فقرات پایانی این دعا اختصاص به حضرت حجت(عج) و درخواست های منتظران دارد. هنگامی که این فقرات دعا در کنار دعای قبل قرار داده شوند این برداشت که دعای «اللهم ادخل ...» دعایی برای فرج است بیشتر نمایان می شود. در دعای افتتاح، داعی اشتیاق خود را برای برقراری دولت عدل حضرت حجت ابراز می-دارد: «الـلـهُـم إِنـا نـرْغبُ إِلیْک فِى دوْلةٍ کرِیمةٍ تُعِز بِها الْإِسْلام و أهْلهُ و تُذِل بِها النفاق و أهْلهُ»؛ خدایا ما از تو امید و اشتیاق داریم که دولت با کرامت آن امام زمان را به ظهور آوری و اسلام و اهلش را به آن عزت بخشی و نفاق و اهل نفاق را ذلیل و خوار گردانی.

اگر در دعای بعد از فریضه درخواست بی نیازی و ادای قرض می کنیم «اللهُم اقْضِ عنا الدیْن و أغْنِنا مِن الْفقْرِ» در دعای افتتاح از خدای متعال می خواهیم به برکت ظهور دولت کریمه این امور را از ما برطرف کند «(اللهم) أعْزِزْ بِهِ ذِلتنا و أغْنِ بِهِ عائِلنا و اقْضِ بِهِ عنْ مُغْرمِنا»؛ و ذلت ما را به وجودش بدل به عزت ساز و نیاز ما را بدل به بی نیازی گردان و دین ما را به برکتش ادا فرما و یا اینکه اگر از خدا طلب آزادی اسیران را می کنیم، در دعای افتتاح نیز چنین طلب می کنیم: «و اجْبُرْ بِهِ فقْرنا و سُد بِهِ خلتنا و یسرْ بِهِ عُسْرنا و بیضْ بِهِ وُجُوهنا و فُک بِهِ أسْرنا» (به برکت ظهور حضرت ولی عصر) فقر ما را جبران فرما و نقص ما را مسدودساز و مشکلات ما را به برکتش آسان گردان و به وجود او ما را رو سفید گردان و اسیران ما را آزاد ساز و نیز اگر در آن دعا برای شفای بیماران دعا می شود در دعای افتتاح نیز از خدا به سبب ایجاد دولت حضرت حجت(عج) شفای قلب های مریض درخواست می شود: «اشْف ِ بِهِ صُدُورنا و أذْهِبْ بِهِ غـیْظ قُلُوبِنا» و به برکت او دردهای باطنی ما را شفا بخش و خشم دل های ما را فرو نشان.

5-در زیارت جامعه کبیره - که باید آن را منشور کامل شناخت امام(ع) دانست- خدمت آن ذوات مقدس عرضه می داریم: «بِکمْ یُنفسُ الْهم و یکـشِف ُ الضر»؛ به واسطه شما غم و اندوه و رنج ها از دل ها برطرف می شود و در فقره ای دیگر می گوییم: «و بِکمْ أخْرجنا الـلــهُ مِـن الـذل و فــرج عـنـا غـمــراتِ الْکرُوب»؛ به واسطه شما خدا ما را از ذلت نجات داد و غم و اندوه های شدید ما را برطرف ساخت.» بر طرف شدن غم ها و رنج ها به وسیله ائمه اطهار(علیهم السلام) و توسل به آنان است حال اگر در دعای بعد از فریضه در رمضان می خوانیم: «اللهُم فرجْ عنْ کل مکرُوبٍ» به نظر همچون فقرات قبلی دعا درخواست ظهور انسان کامل و بقیه الله(عج) را داریم که با آمدنش رنج ها و آلام مستضعفان التیام می یابد و هر چه مفسده و پلشتی که سبب ناراحتی و رنجش مسلمین و مستضعفین است اصلاح می شود «اللهُم أصْلِحْ کل فاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْـمُسْـلِـمِیـن» شاید یکی از بدترین فسادهای دردآور، اختلاف و پراکندگی محرومان در برابر مستکبران باشد، از این رو در دعای افتتاح قبل از اصلاح امور کارها درخواست اجتماع و یک رنگی آمده است: «اللهُم الْمُمْ بِهِ شعثنا و اشْعبْ بِهِ صدْعنا و ارْتُقْ بِهِ فتْقنا» خدایا پریشانی ما را به آن جمع گردان و پراکندگی امور ما را به وجود او اصلاح فرما.

نتیجه اینکه در ماه رمضان (زمان استجابت دعا) بعد از هر فریضه (زمان استجابت دعا) برای فرج (عامل استجابت دعا) دست دعا بر می داریم و اگر به وعده خدا «ادعونی استجب لکم» تردید نداشته باشیم در خواهیم یافت اثر این دعا چگونه است!

صبح صادق، ش.513،ص.6

کلمات کلیدی :